Құмар ойындарға тәуелділік (лудомания) – адамның ойынға деген әуестігін бақылауды жоғалтып, оны өмірінің басты бөлігіне айналдыруымен сипатталатын күрделі психологиялық дерт. Түркістан облысында бұл мәселенің алдын алу және емдеу үшін тәуелділіктің негізгі көрсеткіштерін анықтау маңызды. Тәуелділікті ерте кезеңде тану арқылы оны емдеу және теріс салдарын азайту мүмкіндігі артады.
Құмар ойындарға тәуелділіктің алғашқы көрсеткіші – адамның ойынға деген шектен тыс қызығушылығы. Тәуелділікке ұшыраған адам өз уақытын, қаржысын және күшін ойындарға жұмсай бастайды. Түркістан облысында жүргізілген зерттеулер көрсеткендей, тәуелді адамдардың көпшілігі өздерінің әлеуметтік және отбасылық міндеттерін елемей, уақытын ойынға арнайды.
Екінші көрсеткіш – қаржылық қиындықтардың туындауы. Құмар ойындарға тәуелді адамдар жеңіске жету мақсатында көп қаражат жұмсап, жиі қарызға батады. Түркістан облысында құмар ойындарға қатысқан адамдардың арасында қарызға белшесінен батқан және заңсыз қаржылық операцияларға тартылған жағдайлар жиі кездеседі.
Тәуелділіктің тағы бір маңызды көрсеткіші – эмоционалдық тұрақсыздық. Құмар ойындардан ұтылған жағдайда адамдар мазасыздану, ашулану және депрессия сияқты күйзеліс жағдайларын бастан кешіреді. Олар қайтадан ойын ойнау арқылы бұл сезімдерді жеңуге тырысады, бірақ бұл әрекет тәуелділікті күшейтеді.
Құмар ойындарға тәуелділікті анықтайтын басқа да көрсеткіштер мыналар:
- Жасырын мінез-құлық: Тәуелді адамдар өздерінің ойындарға қаншалықты қатысатынын жақындарынан жасырады. Олар ақшаның қайда жұмсалғанын түсіндіруде жалған ақпарат беруі мүмкін.
- Өзін-өзі бақылаудың төмендеуі: Адам ойынға жұмсалған уақыт пен қаражатты шектей алмайды, нәтижесінде ойыннан шыға алмау жағдайына жетеді.
- Әлеуметтік оқшаулану: Құмар ойындарға тәуелді адамдар отбасымен және достарымен қарым-қатынасын жоғалтып, қоғамнан алыстай бастайды.
- Физикалық және психикалық денсаулықтың нашарлауы: Ұйқысыздық, шаршау және бас ауруы сияқты белгілер құмар ойындарға тәуелділіктің тікелей салдары болуы мүмкін.
Түркістан облысында құмар ойындарға тәуелділікті анықтау үшін арнайы психологиялық тесттер мен сауалнамалар қолданылады. Бұл құралдар адамның құмар ойындарға деген әуестігін бағалап, тәуелділік деңгейін анықтауға көмектеседі.
Тәуелділікті ерте анықтау үшін ата-аналар, мұғалімдер және жақындары тәуелді адамның мінез-құлқындағы өзгерістерге назар аударуы керек. Түркістан облысында психологтар тұрғындарға құмар ойындарға тәуелділік белгілерін тану және оларға көмек көрсету бойынша тренингтер өткізуде.
Құмар ойындарға тәуелділікті анықтаған жағдайда, оны емдеуге бағытталған шараларды уақытылы қолға алу маңызды. Түркістан облысында құмар ойындарға қарсы емдеу орталықтары мен психологтар адамдарға когнитивтік-мінез-құлықтық терапия, мотивациялық кеңес беру және топтық терапия сияқты емдеу әдістерін ұсынады.
Тәуелділікті ерте анықтаудың артықшылықтары:
- Тәуелді адамның ойынқұмарлықтың теріс салдарынан ерте арылуына мүмкіндік береді.
- Отбасы мүшелері арасындағы қарым-қатынасты сақтап қалады.
- Тәуелділіктің қоғамға тигізетін қаржылық және әлеуметтік салдарын азайтады.
Құмар ойындарға тәуелділікті анықтайтын негізгі көрсеткіштерді түсіну бұл мәселені шешуде маңызды рөл атқарады. Түркістан облысында тәуелділік белгілерін ерте кезеңде тануға бағытталған ақпараттық-түсіндіру жұмыстары адамдарды құмар ойындардан сақтандыруға және салауатты өмір салтын қалыптастыруға көмектесуде.
