Құмар ойындарға тәуелділік – тек қаржылық қиындықтар мен әлеуметтік мәселелер тудырып қана қоймай, адамның психикалық денсаулығына да айтарлықтай зиян келтіретін күрделі құбылыс. Бұл тәуелділік эмоционалды және когнитивті деңгейде ауыр зардаптарға әкеледі, ал оны жеңу үшін кешенді емдеу мен алдын алу шаралары қажет.
Құмар ойындарға тәуелділіктің психологиялық себептері
Құмар ойындарға тәуелділікке алып келетін психологиялық факторлар әртүрлі, бірақ негізгі себептерді бірнеше топқа бөлуге болады:
- Эмоционалдық қанағаттанудың жетіспеуі:
Көптеген адамдар құмар ойындарды күнделікті өмірде жетіспейтін эмоциялық серпіліс пен қуаныш алу үшін таңдайды. Бұл ойындар уақытша көңіл-күйді көтергенімен, ұзақ мерзімді салдары ауыр болуы мүмкін. - Стрессті жеңілдету әрекеті:
Құмар ойындар көптеген адамдар үшін күнделікті проблемалардан уақытша қашудың жолы ретінде қарастырылады. Олар ойын барысында өзін жайлы сезінгенімен, бұл әдеттегі қиындықтарды шешпейді. - Жеңіске деген үміт:
Ойынға қатысушылардың көпшілігі жеңістен қаржылық немесе эмоционалдық пайда алуға сенеді. Бұл сенім олардың ойында қайта-қайта тәуекелге баруына себеп болады. - Компульсивті мінез-құлық:
Құмар ойындарға тәуелділік көп жағдайда компульсивті мінез-құлықтың салдары. Мұндай адамдар өз әрекеттерін бақылауға қауқарсыз болып, зиянды әдетке шектен тыс беріледі.
Тәуелділіктің психологиялық салдары
Құмар ойындарға тәуелділіктің әсерінен адамның психологиялық күйі біртіндеп нашарлай береді. Бұл келесідей көрініс табады:
- Стресс пен депрессия:
Ұдайы жеңіліс, қарыздар және қаржылық проблемалар ойыншының жүйкесіне салмақ түсіреді. Нәтижесінде, олар терең күйзеліске ұшырап, өмірге деген қызығушылығын жоғалтады. - Өзіне деген сенімсіздік:
Құмар ойыншылардың басым бөлігі уақыт өте өздерін төмен сезінеді. Олар өздерінің әлсіздігі үшін ұялып, қоғамнан оқшаулана бастайды. - Тәуелділік циклі:
Құмар ойындар адамды өзін-өзі басқару қабілетінен айырады. Бұл тәуелділікті толықтыру үшін қайтадан ойнауға деген құмарлықты арттырып, зиянды шеңберді жалғастыра береді. - Отбасылық және әлеуметтік қатынастардың бұзылуы:
Тәуелділіктен зардап шегетін адамдар жақындарымен қарым-қатынаста жиі қиындықтарға тап болады. Бұл олардың өз проблемаларына батып, айналасындағы адамдардан алыстауына әкеледі.
Құмар ойындарға тәуелділікті жеңу жолдары
Құмар ойындарға тәуелділікпен күресу үшін психологиялық әдістер кешенін қолдану қажет. Түркістан облысында бұл мәселе бойынша түрлі шаралар ұйымдастырылуда, бірақ бұл бағытта әлі де жетілдірулер керек.
- Психологиялық терапия:
Тәуелділікті жеңудің ең тиімді әдістерінің бірі – психотерапия. Оны жеке немесе топтық форматта өткізуге болады. Когнитивті мінез-құлық терапиясы (КМТ) арқылы адамның ойлау үлгілері мен мінез-құлықтарын өзгертуге болады. - Мотивациялық кеңес беру:
Құмар ойыншыларға мақсат қою және жаңа өмір салтын қалыптастыруға көмектесетін мотивациялық әдістер қолданылуы тиіс. Бұл оларды ойыннан алшақтатып, өздерін жаңаша табуға мүмкіндік береді. - Отбасылық терапия:
Тәуелділіктен зардап шеккен адамға қолдау көрсетудің маңызды бөлігі – оның отбасымен жұмыс істеу. Отбасылық терапия арқылы жақындары тәуелділікті түсініп, өзара қолдау көрсетуге үйренеді. - Өзін-өзі басқару стратегиялары:
Адамдарға ойыннан алшақ болуды үйрету үшін өзін-өзі бақылау әдістерін қолдану керек. Мысалы, күнделікті іс-әрекеттерді жоспарлау, уақытты тиімді пайдалану және ойынға арналған қаражатты шектеу.
Алдын алу шаралары
Құмар ойындарға тәуелділікті емдеуден гөрі оның алдын алу әлдеқайда тиімді. Бұл үшін Түркістан облысында келесі шараларды жүзеге асыру маңызды:
- Ақпараттық науқандар:
Құмар ойындардың зияны туралы халықты хабардар ету, әсіресе жастарға арнайы тренингтер мен семинарлар өткізу. - Жастардың бос уақытын ұйымдастыру:
Мәдени және спорттық шаралар, шығармашылық студиялар құмар ойындарға қызығушылықты төмендетуге ықпал етеді. - Мектеп пен жоғары оқу орындарындағы арнайы курстар:
Оқушылар мен студенттерге тәуелділік тақырыбында арнайы бағдарламалар өткізу қажет.
Құмар ойындарға тәуелділік адамның психологиялық денсаулығына орасан зор зиян тигізеді. Бұл мәселені шешу тек жеке тұлғаның емес, бүкіл қоғамның міндеті. Түркістан облысында ақпараттық-түсіндіру жұмыстары мен психологиялық қолдау қызметтерін дамыту арқылы құмар ойындардың зиянды әсерін азайтуға болады. Қоғамдық деңгейде бірлескен шаралар ғана құмар ойындарға тәуелділіктің алдын алуға және оның теріс салдарын жоюға мүмкіндік береді.
